این نوع سنگ شکن ساختار ساده ای دارد و به همیل دلیل در کارخانجات خردایش مواد معدنی مقدماتی از آن استفاده می شود و برای کاهش بیشتر اندازه سنگ ها از سنگ شکن های ثانویه استفاده می شود.
سنگهایی که سخت و فرساینده هستند مثل سنگ آهن، کوارتزیت و کلینکر به راحتی توسط این سنگ شکن خرد می شوند.
سایز های متداول سنگ شکن های فکی: 90*30 ، 90*40 ، 90*60 ، 110*90 ، 55*80 ، 80*100 و ....که براساس دهانه ورودی مستطیل مانند آنها نامگذاری می شود، به طور مثال سنگ شکنی به ابعاد 90*30 یعنی سنگ شکنی با طول و عرض دهانه به همین ابعاد.
سنگ شکن فکی دارای دو فک یکی ثابت و دیگری متحرک است که سنگ ها با قرار گرفتن بین این دو فک خرد می شوند.
سنگ شکن های فکی خود چندین نوع هستند:
- سنگ شکن فکی تک بازویی (single toggle)
- سنگ شکن فکی دو بازویی (double toggle)
- سنگ شکن مخروطی :
سنگ شکن مخروطی در سایز های متعدد عرضه می شوند و بر اساس دهانه ورودی آنها تولید و مورد استفاده قرار می گیرند.
متداولترین سایز های این دستگاه های سنگ شکن فکی عبارتند از:
36*2 ، 36*4 ، 36*5.5 ، 36*7 و 36*8 بوده
و نوع سوپریور یا ژیراتوری(خیلی درشت شکن)
در سایز های 36*9 ، 36*11 ، 36*13
که عدد کوچکتر سایز دهانه ورودی و عدد بزرگتر که در همه یکسان و برابر "36 است قطر هد سنتر هست که بر روی شافت اصلی سوار است و منتل نیز روی آن قرار می گیرد.
در این نوع سنگ شکن ها به جای چکش و سندان از منتل و کانکیو استفاده می شود.
منتل: قطعه مخروطی شکل(مخروط ناقص) از جنس فولادی با آلیاژ منگنز و مولیبدن که استحکان بسیاری دارد بوده و بر روی هد سنتر و شافت اصلی سوار است.
کانکیو: این قطعه نیز شکل و جنسش شبیه به منتل بوده ولی ابعاد آن بزرگتر است، بطوری که بر روی منتل قرار می گیرد.
این قطعه که ثابت نیز هست بر روی تاپشل سوار است.
اساس کار سنگ شکن های مخروطی بدین صورت است که مصالح پس از ورود به محفظه خردایش با حرکت دورانی و اکسنتریک(خارج از محور و لنگ) و مابین منتل و کانکیو فشرده شده و خرد می شوند.
از ویژگی های این دستگاه استهلاک پایین، تولیدو راندمان بالا و نگهداری و کاربری آسان آن است که سبب پر طرفدار شدن آن در بین صاحبان معادن شده است.
این سنگ شکن نسبت به رطوبت حساس است و کارایی اش به حداقل می رسد بنابراین سنگ های رطوبت دار برای این نوع سنگ شکن مناسب نیستند.